Wpływ mediów elektronicznych na dzieci
Jaki wpływ mają media elektroniczne na dzieci.
Na początek podam trochę statystyki, związanej z powyższym tematem:
- 90% dzieci poniżej 2 r. ż. ogląda jakiś rodzaj mediów elektronicznych
- Dzieci do 2 r. ż. oglądają średnio przez 1-2 godzin dziennie
- Około 40% rodziców stwierdza, że w ich domu telewizor włączony jest przez co najmniej sześć godzin dziennie
- Dzieci w szkołach, w znaczącej większości, komunikują się ze sobą przez komórkę siedząc obok siebie
- Dzieci spędzają przed ekranem średnio 20 godzin w tygodniu, niektóre 40 i więcej
- Do 18 r. ż. dziecko obejrzy około 8 tysięcy ekranowych morderstw i 100 tysięcy aktów przemocy
Wielu rodzicom brak świadomości i wiedzy na temat psychologicznych i zdrowotnych skutków nadmiernego oglądania telewizji i innych mediów elektronicznych przez ich dzieci oraz oglądania programów nieodpowiednich dla ich wieku. Telewizja niszczy ważne elementy dzieciństwa, m.in. poczucie bezpieczeństwa, optymizm, a koncentrując się na tematach przerażających i szokujących tworzy wykrzywiony obraz świata – „syndrom złego świata”. Lansuje wzorce cynizmu, bezwzględności, pogardy, demoralizuje i uczy zachowań agresywnych, natomiast dobre i wartościowe treści często giną w zalewie bezwartościowej i szkodliwej komercyjnej produkcji telewizyjnej.
Co powinniśmy wiedzieć o ekranach i ich wpływie na mózg?
Każdy ekran odświeżany jest wiązką przebiegającą 120 tys. razy na sekundę, co oznacza, że nasz mózg otrzymuje tyle właśnie impulsów (których oko nie rejestruje). Mózg i układ nerwowy dziecka są jeszcze niedojrzałe, nie są gotowe i nie radzą sobie z taką ilością bodźców, bombardujących je przez kilka godzin. Dlatego na jedne dzieci działa to „hipnozująco”, tak że nie odrywają wzroku od ekranu, bo kolorowe obrazy w ruchu mocno zwracają ich uwagę; inne dzieci reagują pobudzeniem psychoruchowym, zaburzeniem koncentracji i drażliwością; jeszcze inne wycofują się z kontaktów międzyludzkich, agresją i uporem reagując na próby odebrania tabletu, czy dostępu do komputera, czy telewizji. Nadmierne oglądanie telewizji i komputera zmienia strukturę mózgu dziecka. Prowadzi do symptomów chorobowych, będących skutkiem niekontrolowanego korzystania z mediów cyfrowych, (autor i tytuł książki podaję na końcu artykułu).
Jakie są konsekwencje oglądania telewizji czy innych mediów elektronicznych u małych dzieci (za Amerykańskim Towarzystwem Pediatrycznym):
- Mniej kontaktów z rodzicami – to sprawia, że słownictwo małego dziecka jest ograniczone, ponieważ tylko rodzice mówiący do dzieci mają bezpośredni wpływ na rozwój umiejętności językowych i wzrost słownictwa.
- Mniej czasu poświęconego na czytanie dziecku książek wpłynie na potencjalnie większe jego trudności z czytaniem i rozwojem mowy, niż u rówieśników.
- Opóźniony rozwój mowy – badania wskazują na istotną zależność między czasem oglądania telewizji , a rozwojem mowy: im więcej czasu poświęca dziecko na oglądanie tym większe jest zagrożenie opóźnieniem rozwoju mowy. Głównym narzędziem telewizji jest obraz, nie słowo.
- Trudności z koncentracją uwagi, ponieważ bombardowanie mózgu dźwiękami i szybko zmieniającymi się obrazami sprawia, iż nie jest on w stanie nadążyć za akcją i jednoczesnym myśleniem; jest natomiast poddany potężnej stymulacji sensorycznej i emocjonalnej.
- Pojawiają się u dzieci lęki i fobie, stosowanie przemocy i okrucieństwo np. wobec rodzeństwa, innych dzieci, zwierząt. UWAGA! Programy dla dzieci, szczególnie kreskówki zawierają bardzo dużo aktów przemocy.
Jeśli twoje dziecko zachowuje się inaczej po oglądaniu telewizji niż przed wówczas należy bardzo poważnie pomyśleć o ograniczeniu mu dostępu i korzystania z elektroniki. W początkowym etapie będzie budzić to w dziecku bunt, opór, agresję słowną lub fizyczną, co wielu rodziców może mylić z objawami zaburzeń typu: autyzm, Zespół Aspergera czy ADHD.
Jakie są konsekwencje oglądania telewizji i mediów elektronicznych u starszych dzieci:
- Brak umiejętności przewidywania konsekwencji.
- Zanik wyobraźni.
- Nieumiejętność myślenia i rozwiązywania problemów. Lenistwo umysłowe i niechęć do wysiłku intelektualnego. Nawyk biernej i bezkrytycznej konsumpcji produktów kultury masowej i rozrywki.
- Obniżenie wyników w nauce.
- Kształtuje się postawa życiowa z przewagą niecierpliwości, potrzebą stałej, zewnętrznej stymulacji, a także szybkie popadanie w nudę, oczekiwanie nagród bez wysiłku np. łatwe konkursy.
- Niezadowolenie z własnego wyglądu, odbiegającego od wzorców lansowanych w mediach, powoduje zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia) lub depresje.
- Niezadowolenia z dotychczas posiadanych rzeczy – podsycane przez reklamy.
- Znieczulenie na cudzy ból czy krzywdę w realnym życiu, zanik wrażliwości.
- Ograniczenie kontaktów z rówieśnikami, pogorszenie relacji z rodziną, obniżenie umiejętności społecznych.
- Narasta lęk, niepokój, nieufność, pesymizm, demoralizacja i agresja.
- Brak czasu i ochoty na inne zajęcia np. sport, czytanie, hobby itp.
- U chłopców tworzy się skłonność do agresji, pogardy dla kobiet, skłonność do bicia własnych dzieci w przyszłości, a u dziewcząt postawa cynizmu, apatia, często przyzwolenie na traktowanie siebie jako obiektu fizycznego pożądania.
- Zaburzenia w rozwoju fizycznym związane z brakiem ruchu, ćwiczeń równowagi, manualnych oraz krótkowzroczność (szczególnie u małych dzieci, ponieważ ich oko jest przystosowane do widzenia trójwymiarowego, a ekran jest płaszczyzną dwuwymiarową).
- Istnieje ścisły związek między ekranową i realną przemocą, telewizja jest głównym czynnikiem odpowiedzialnym za wzrost przemocy i przestępczości w społeczeństwie.
Dzieci do 2 r. ż. nie powinny w ogóle korzystać z mediów elektronicznych, jeśli jednak rodzic decyduje się na to poniżej podaję kilka zaleceń związanych z korzystaniem z nich:
- przeanalizuj program telewizyjny, zanim udostępnisz to dziecku
- oglądaj program razem z dzieckiem i używaj go jako okazji do rozmowy z nim
- nie instaluj telewizora w sypialni dziecka
- unikaj narażania dziecko na programy telewizyjne dla dorosłych, nawet jeśli ich aktywnie nie ogląda
- zachęcaj dziecko do zabaw dowolnych nie związanych z telewizją, kiedy ty jesteś zajęty obowiązkami domowymi, niech bawi się w pobliżu ciebie. Samodzielna zabawa rozwija jego twórcze myślenie, uczy rozwiązywania problemów i realizacji zadań.
Polecam strony: pareting.pl, WWW.czymskorupka.edu.pl
Polecam także książkę psychiatry dziecięcego: Manfred Spitzer „ Cyfrowa demencja, w jaki sposób pozbywamy rozumu siebie i swoje dzieci”.
Opracowała A. Szczepańska – psycholog